- 265 -
Aan hen heb je toch zeker wel iets verkocht.
Wat je denkt. "Hoeveel kost dit?" vroeg één van hen met een Hollandse tongval, terwijl ze naar een schetsje wees. Het lag nooit in mijn bedoeling om mijn schetsen te verkopen. Die maakte ik maar om mijn tijd te vullen, als ik niemand had om mee te praten.
Schilderijen of schetsen, is het je dan niet gelijk wat je verkoopt? Als je maar verkoopt, toch?
Neen. In mijn schilderijen wil ik iets blijvends meedelen. Daarom gebruik ik de beste materialen. Schetsen en tekenen, dat interesseert me niet zo erg. Ik deed dat enkel om het stadsbestuur een plezier te doen. Alzo schetste ik op de kunstmarkt een beetje de gebouwen rondom mij. Daarvoor had ik weinig gerief nodig: enkel mijn flo-master en...
Wat is een flo-master?
Een handige viltstift, gemaakt uit spiegelglas, waarvoor allerlei bijhorigheden te koop waren. Zeer geschikt om schetsen te maken. Thuis had ik uit een rol behangpapier ruwweg een twintigtal velletjes gescheurd van ongeveer twintig op dertig centimeter.
Waarom behangpapier?
De keerzijde van behangpapier is zeer geschikt om als schetspapier te gebruiken. En goedkoop. Die Nederlandse dames keken dus naar goedkope stukjes behang, waarop ik in enkele minuten tijd een schetsje had gemaakt. Die hingen daar met onregelmatig getande randen aan een wasknijper te wapperen. Onafgewerkt. Niet ingelijst. Niet achter glas. "Nou, en? Hoeveel mag ik u daarvoor betalen?" vroeg de dame wat ongeduldiger, omdat ze nog geen antwoord had gekregen.
Wat heb je ervoor gevraagd?
Ik kon het antwoord niet over mijn lippen krijgen. Die Nederlandse wilde per se een onafgewerkt stukje behangpapier kopen, waarop ik in enkele minuten een schetsje had neergezet. Ik ben steeds eerlijk. Ik wilde haar niet bedotten. Wat moest ik daar nu voor vragen? Ik keek haar recht in de ogen, vriendelijk. Maar mijn hersenen werkten op volle toeren. Ik mocht haar niet weigeren.
Allee. Je maakt me nieuwsgierig.
"Honderd frank", antwoordde ik, terwijl ik al bij 't uitspreken van dit bedrag spijt kreeg, omdat ik zelfs dát reeds te hoog vond.
Ja? Maar ze kon nog afbieden, hé. Ik denk, dat men in die tijd voor honderd frank in een café toch maar vier pintjes kreeg.
Ja, zoiets. Toen de Nederlandse het bedrag hoorde, schrok ze. Ze vond het te laag! "Hoe," zei ze, "kost dit maar honderd frank?" Ze bekeek haar vriendinnen, haalde de schouders op en is daarna met hen vertrokken zonder de schets te kopen. Naderhand bezien, was dit voor mij het eerste symptoom, dat er iets in mijn naoorlogse maatschappij diepgaand aan het veranderen was."
